Prakrti - natuur
Het gehele bestaan wordt gevormd door universele energie. In de yoga wordt energie Prana genoemd. Materie is daarbij in feite niets anders dan energie wat een bepaalde vast vorm heeft aangenomen.
Guna's - Fundamentele eigenschappen van natuur
Wanneer wij de natuur beschouwen, kunnen we zeggen dat de natuur 3 fundamentele eigenschappen bevat. Deze 3 eigenschappen worden de Guna's genoemd.
Alles wat bestaat, is een manifestatie van de natuur. Dat wil zeggen dat in alles wat bestaat, ook deze 3 eigenschappen van natuur aanwezig zijn. Omdat ook wij als mens bestaan uit het samengaan van natuur + bewustzijn, zijn wij ook onderhevig aan de guna's. Zo hebben de guna's invloed op de staat van ons lichaam en onze geest.
Er zijn de volgende guna's:
- Sattva
- Rajas
- Tamas
Sattva
Sattva is de eigenschap die zorgt voor dat wat puur en zuiver is, stabiel is en niet aan verval onderhevig.
Rajas
Rajas is de eigenschap die zorgt voor verandering en activiteit. Bij rajas is geen stilte of stabiliteit, maar zorgt voor overgang.
Tamas
Tamas is de eigenschap die zorgt voor het verval. Dat wat in de natuur gemanifesteerd is (dus, waar energie een vorm heeft aangenomen), komt deze vastigheid tot een einde. De vaste vorm vervalt en de energie komt weer vrij.
Rajas
de bloem is in verandering en groeit daardoor
Sattva
de bloem heeft haar zuivere vorm
Tamas
de bloem wordt ongedaan gemaakt
De werking van de guna's in de natuur is een soort spel wat zich afspeelt en eeuwig door zal blijven gaan omdat de natuur eeuwig door zal blijven gaan, een spel waar wij ook zelf een piepklein onderdeeltje van zijn.
Yoga en voeding
De werking van de guna's in onszelf kunnen we beïnvloeden door het voedsel wat wij eten. Alles wat wij eten, zal ofwel sattva, rajas of tamas stimuleren.
Overheerst het rajische in ons, dan is onze lichaam en geest energiek en dynamisch, maar daardoor ook onstuimig, gaan we snel van de ene emotie naar de andere en ervaren we onszelf als 'onrustig'. Wanneer het tamische overheerst voelen we ons moe, geblokkeerd, zwaar en kunnen wij mentaal niks meer voortbrengen. Het sattvische is de toestand die we eigenlijk zouden begeren, daarin is onze geest in vrede, kalm en creatief.
We kunnen de werking van de guna's in onszelf beïnvloeden. Heel eenvoudig, als we gaan hardlopen stimuleren we rajas. Ploffen we 's avonds op de bank achter Netflix, dan stimuleren we tamas. En zorgen we voor een situatie waarin we kalm, vredig en creatief kunnen zijn, dan stimuleren we sattva. Maar we kunnen de guna's in onszelf dus ook beïnvloeden door de voeding die wij eten.
Sattvische voeding (zuiverend)
Sattvische voeding is alles wat puur, onbewerkt, onbehandeld is en reinigend werkt. Sattvische voeding is licht verteerbaar, zacht van smaak en rijk aan voedingsstoffen. Door het eten van sattvische voeding, worden onze lichaam en onze geest vrediger en vrijer van verstoringen.
Voorbeelden: vers fruit, verse groente, noten, zaden, granen, bonen en peulvruchten. Maar ook melk, boter, kaas, honing en kruidenthee.
Voeding is niet meer sattvisch wanneer er te veel gegeten wordt, dan gaat het stagneren in de darmen (rotten) en gaat het juist tamisch werken. Wil je sattvisch eten, dat kan als je alleen eet wat je nodig hebt en niet meer.
Als voeding bewerkt is tot onzuivere vorm, of niet vers zoals fruit en groente uit een blik of potten, kant-en-klaar salades uit de supermarkt, en eigenlijk alles uit pakjes, is niet sattvisch. Je kunt dus wel een sattvische salade maken, maar een salade is alleen sattvisch wanneer deze gemaakt wordt van verse producten en ook direct vers gegeten wordt.
Rajische voeding (activerend)
Rajische voeding heeft een sterk verstorende werking op ons energiesysteem, is vaak scherp, pittig, bitter, zuur of zout van smaak.
Voorbeelden: koffie, knoflook, chocolade, gember, pepers, kaneel en andere specerijen, alle sterk gekruide voeding.
Interpreteer 'verstorende werking' echter niet beslist als iets negatiefs. Soms is het nodig dat wij energiek geactiveerd worden om iets te bereiken of te willen veranderen. Zo kunnen we uitsluitend van tamisch naar sattvisch komen, door eerst rajisch te worden. Het is een trede die je hierin niet over kunt slaan.
Tamische voeding (stagnerend)
Tamische voeding is alles wat snel bederft, niet authentiek is en in onze darmen al aan het rotten is.
Voorbeelden: alles van vlees, vis, alcohol, tabak, bedorven eten, uien, azijn, ook alles wat te veel gegeten wordt en alles wat niet authentiek is (cola, gefabriceerde toetjes, snoep, etc.)
Al deze producten zorgen voor rottingsprocessen in onze darmen. Van deze voeding krijgen we vaak wel een energiekick (zoals bij rajische voeding), maar in tegenstelling tot rajische voeding voelen we ons bij tamische voeding na het eten ook snel moe. Zelfs wanneer vers fruit, wat van nature sattvisch zou moeten zijn, in te grote mate gegeten wordt, zal het juist tamisch worden.